Thị trường trái phiếu doanh nghiệp 2021 triển vọng ra sao?

Tín dụng ngân hàng trung và dài hạn khó có dư địa tăng trưởng mạnh để đáp ứng nhu cầu vốn trung và dài hạn, do đó các công ty vẫn đang chuyển hướng sang kênh trái phiếu doanh nghiệp… Được sự quan tâm của các nhà quản lý trong khuôn khổ, kênh trái phiếu ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc khơi thông nguồn vốn phát triển doanh nghiệp; nhất là trong bối cảnh đại dịch Covid-19 đang gây ra nhiều hệ lụy khó lường.

Hạn chế rủi ro, cải thiện thanh khoản

Theo số liệu từ Sở Giao dịch Chứng khoán Hà Nội (HNX), tổng giá trị trái phiếu doanh nghiệp phát hành năm 2020 là 43.768.900 triệu đồng; tăng 38,8% so với năm 20219. Đây cũng là năm thứ hai thị trường bùng nổ; nó được gọi là “trái phiếu 3 không”. Bao gồm không có xếp hạng tín dụng; không thế chấp; không có đảm bảo thanh toán.

TS Cấn Văn Lực cho rằng rủi ro lớn nhất của sản phẩm trái phiếu doanh nghiệp là rủi ro trả gốc; lãi trái phiếu đáo hạn hay còn gọi là rủi ro tín dụng. Để đánh giá mức độ rủi ro của tổ chức phát hành; các nước trên thế giới thường sử dụng các công ty xếp hạng tín nhiệm.

Tuy nhiên, do không có tổ chức chính thức đẩy mạnh hoạt động này nên thị trường Việt Nam đã bùng nổ không sử dụng dịch vụ xếp hạng tín nhiệm. Vì vậy, ngay từ khi tham gia thị trường, các nhà đầu tư phải chấp nhận; xác định chất lượng của trái phiếu doanh nghiệp mà họ mua.

Đầu tư cá nhân trái phiếu doanh nghiệp

Đồng thời, mua trái phiếu doanh nghiệp còn có cả những nhà đầu tư cá nhân, những người thiếu kiến ​​thức và thông tin. Mặt khác, ông Luke cũng cho biết thêm, rủi ro là như nhau, nhưng trái phiếu phát hành trên thị trường chủ yếu dựa vào ủy thác, không có tài sản đảm bảo, không có bảo lãnh thanh toán.

Thực tế cũng cho thấy các cơ quan chức năng đã nhiều lần cảnh báo các nhà đầu tư không nên mua trái phiếu doanh nghiệp chỉ vì lãi suất. Nhưng những gợi ý này đã không làm chùn bước các nhà đầu tư. Do đó, để hạn chế rủi ro, Nghị định 81/2020 / NĐ-CP đã ra đời nhằm tiếp tục vận hành; phát triển thị trường trái phiếu doanh nghiệp theo hướng an toàn và bền vững.

Các nghị định mới liên quan đến trái phiếu doanh nghiệp

Một loạt vấn đề mới tại các Nghị định số 153, 155 và 156 liên quan đến khung pháp lý cho phát hành trái phiếu doanh nghiệp; nhằm nâng cao tính chuyên nghiệp; minh bạch của thị trường; đồng thời làm rõ điều kiện và trách nhiệm của các thành viên tham gia; tức là giá thị trường của trái phiếu doanh nghiệp.

Đáng chú ý nhất là quy định mới, kể từ năm 2021, chỉ trái phiếu doanh nghiệp cá nhân mới được phát hành; giao dịch cho các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp. Còn đối với trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng; cơ quan quản lý nhà nước sẽ xây dựng lộ trình; yêu cầu đưa ra kết quả xếp hạng tín nhiệm trước khi phát hành.

Như chúng ta đã biết, tại một cuộc hội thảo mới đây, ông Ruan Hanyang, Phó Vụ trưởng Vụ Tài chính các Ngân hàng và Tổ chức Tài chính, Bộ Tài chính cho rằng, thanh khoản của trái phiếu doanh nghiệp phát hành riêng lẻ sẽ được cải thiện do thị trường thứ cấp. “Thị trường trái phiếu thứ cấp là trái phiếu được mua bán giữa các nhà đầu tư; sau khi nó được phát hành trên thị trường sơ cấp. Trái phiếu có thể được mua bán trực tiếp giữa các nhà đầu tư hoặc thông qua các nhà môi giới. Dự kiến ​​thị trường này sẽ ra đời vào năm 2021”.

Nhu cầu vốn trung và dài hạn rất lớn

Theo thống kê mới nhất của Fiin Ratings về 1292 doanh nghiệp niêm yết; nhu cầu vốn trung và dài hạn có xu hướng tập trung vào các ngành như bất động sản; xây dựng; điện và vật liệu. Khi sử dụng chỉ số trước thuế, khấu hao; lợi nhuận trước lãi vay (EBITDA) để đánh giá dòng tiền được tạo ra từ các hoạt động kinh doanh của công ty; Covid-19 có tác động rất lớn đến dòng tiền ngắn hạn của công ty; với mức suy giảm trung bình là 26% cùng kỳ tháng 9/2020.

Nhìn chung, khả năng trả lãi của doanh nghiệp vẫn bị ảnh hưởng lớn; bình quân các năm trước là 4 lần, đến quý III / 2020 chỉ còn 3 lần. Các công ty vẫn cần thêm thời gian để hoạt động sản xuất kinh doanh trở lại; cũng như nguồn vốn để tái cơ cấu nợ.

Các ngân hàng đẩy mạnh đầu tư trái phiếu doanh nghiệp

“Do vốn đầu tư lớn và vòng đời dự án tương đối dài, đặc biệt là trường hợp của Covid-19; khi dòng tiền hoạt động trong ngắn hạn, nhu cầu vốn trung và dài hạn của các công ty này sẽ tăng lên rất nhiều. Ratings cho biết, “Về lâu dài, theo quan điểm, mô hình và trạng thái kinh doanh này vẫn rất tốt.” Trong số các diễn biến khác, nhằm đảm bảo an toàn và phát triển bền vững của hệ thống ngân hàng; như trong 3 năm qua, tăng trưởng tín dụng dự kiến ​​đến năm 2021 tiếp tục duy trì ở mức 12-14%.

Do đó, các ngân hàng thương mại sẽ quan tâm hơn đến kênh tín dụng ngắn hạn; còn kênh tín dụng trung và dài hạn sẽ tập trung vào TPDN và thị trường chứng khoán. Trong bối cảnh nhu cầu vốn trung và dài hạn của các doanh nghiệp rất lớn; sự biến động của thị trường chứng khoán; kênh trái phiếu doanh nghiệp sẽ trở thành lựa chọn chiến lược về nguồn vốn tổng thể của các doanh nghiệp niêm yết và các doanh nghiệp chưa niêm yết.

Ngoài ra, theo số liệu của Fiin Ratings từ 29 ngân hàng thương mại, chiếm 86% dư nợ toàn hệ thống; và cơ cấu dư nợ dài hạn chiếm 31%, tương đương 2,2 tỷ đồng (xấp xỉ Mỹ 94 tỷ đô la). Quy mô phát hành mới năm 2020 là 429,5 nghìn tỷ đồng (tương đương 18,5 tỷ USD); chiếm 19,5% dư nợ cho vay dài hạn tại thời điểm cuối tháng 9 năm 2020. Khả năng vay dài hạn của các ngân hàng thương mại sẽ khó đối phó với.

Lãi suất vay ngân hàng để đầu tư trái phiếu

Mặc dù các ngân hàng đã tăng danh mục đầu tư trái phiếu doanh nghiệp thay vì khuyến khích vay dài hạn, nhưng các quy định gần đây của NHNN cũng đã hạn chế hoạt động này. Trên thực tế, tính đến tháng 9/2020, tỷ trọng đầu tư trái phiếu doanh nghiệp đã chiếm 7,12% dư nợ tín dụng ngân hàng và đang có xu hướng giảm dần.

Đồng thời, lãi suất cho vay hiện đang ở mức thấp và dự kiến ​​sẽ tiếp tục duy trì ở mức thấp vào năm 2021. Trong đó, lãi suất huy động kỳ hạn trên 12 tháng là 5,0-5,5%; lãi suất – Kênh đầu tư trái phiếu sinh lợi vẫn ở mức 8-12% sẽ thu hút được nguồn vốn từ công chúng; đặc biệt là người gửi tiền. Do đó, trước nhu cầu vốn trung và dài hạn lớn; khó đáp ứng với nguồn vốn tín dụng ngân hàng truyền thống; Fiin Ratings cho rằng hoạt động của thị trường trái phiếu doanh nghiệp sẽ vẫn sôi động trong năm 2021; nhưng xét về quy mô.

Do những quy định mới nhằm hạn chế người mua nên sẽ khó đạt được giá trị phát hành như năm 2020. Ông cho biết: “Hoạt động phát hành riêng lẻ vẫn sẽ chiếm tỷ trọng lớn; nhưng trong tương lai, sẽ bán ra công chúng và chiếm tỷ trọng lớn hơn; thay vì chỉ 6,5% tổng giá trị. Năm 2020, đội ngũ Fiin dự đoán xếp hạng.

Người mua trái phiếu doanh nghiệp “nắm dao đằng lưỡi”

Cũng theo ghi nhận của DĐDN, nếu là trái phiếu chào bán ra công chúng, thông thường, nhà đầu tư được tiếp cận các thông tin doanh nghiệp khá đầy đủ. Tuy nhiên, với trái phiếu chào bán riêng lẻ, “trà trộn” vào các gói sản phẩm ngân hàng và công ty chứng khoán cùng bán; có nhiều doanh nghiệp không hoàn toàn khấm khá. Thậm chí, có chuyên gia cho rằng đây là trường hợp mà bên bán đẩy người mua vào thế “nắm dao đằng lưỡi”.

Một chuyên gia nhận định, khi nhóm ngân hàng; bất động sản liên tục thay nhau dẫn đầu vị trí số 1 trên thị trường trái phiếu từ năm 2019 đến nay; có thể thấy sân chơi trái phiếu đang tồn tại hiện tượng: Những doanh nghiệp nào “thiếu chuẩn” vay tín dụng ngân hàng; thì sẽ dồn sức vay qua trái phiếu. Cùng với đó, nhiều doanh nghiệp bất động sản còn đẩy rủi ro cho nhà đầu tư; khi họ tham gia mua trái phiếu mà không có tài sản đảm bảo.

“Với việc mua trái phiếu doanh nghiệp hiện nay, thì nhà đầu tư đối mặt nhiều rủi ro; vì họ gần như không nắm rõ “sức khỏe” của doanh nghiệp; nguồn vốn huy động được sử dụng ra sao; hiệu quả thế nào?”, vị chuyên gia trên nhấn mạnh.

Trích dẫn từ Vneconomy.vn

Thanh Thuy